องค์การและการจัดองค์การ

องค์การและการจัดองค์การ

ความหมาย องค์การ คือ หน่วยสังคมที่เกิดจากการรวมตัวของกลุ่มบุคคล โดยมีเป้าหมายหรือวัตถุประสงค์เดียวกัน มีการจัดการอย่าง เป็นระบบ ร่วมกันท ากิจกรรมต่าง ๆ เพื่อให้บรรลุตามเป้าหมายหรือวัตถุประสงค์ที่วางไว้

ลักษณะองค์การ

 นักวิชาการได้ศึกษาวิเคราะห์องค์การในแง่มุมต่าง ๆ กันในหลายลักษณะ สรุป ได้ดังนี้

1. องค์การเป็นโครางสร้างของความสัมพันธ์ (Organization as a Structure of Relationship) แนวคิดนี้มององค์กร ในลักษณะหน่วยงานย่อยต่าง ๆที่มีความสัมพันธ์กัน มีการก าหนดขอบเขตหน้าที่ความรับผิดชอบของแต่ละหน่วยงานย่อย

 2. องค์การเป็นกลุ่มของบุคคล (Organization as a Group of People) แนว คิดนี้มององค์การว่าเป็นกลุ่มบุคคลที่มี เป้าหมายร่วมกัน บุคคลจะแสวงหาความร่วมมือจากบุคคลอื่น ๆเสมอ ทำงานร่วมกับบุคคลอื่นก็เพื่อสนองความต้องการของตน

3. องค์การเป็นส่วนหนึ่งของการจัดการ (Organization as a Function of Management) แนวคิดนี้มององค์การเป็น หน้าที่สำคัญอย่างหนึ่งของผู้บริหารที่จะต้องทำการ จัดการเพื่อนำปัจจัยต่าง ๆขององค์การมาใช้ คือ คน เงิน วัสดุและอุปกรณ์ ต่าง ๆ

4. องค์การเป็นกระบวนการ (Organization as a Process) แนวคิดนี้มององค์การเป็นกระบวนการจัดกลุ่มงานที่มี ลักษณะคล้ายคลึงกันมารวมกันไว้ มีการแบ่งงานกันท าตามความถนัดและร่วมมือกันท างาน

5. องค์การเป็นระบบอย่างหนึ่ง (Organization as a System) แนว คิดนี้มององค์การเป็นระบบเปิดประกอบด้วยระบบ ย่อย ๆโดยมีปัจจัยน าเข้า (input) กระบวนการ (process) ผลผลิต (output) ข้อมูลย้อนกลับ (feed-back) และสิ่งแวดล้อม (environment)

องค์ประกอบขององค์การ มีดังนี้

1. กลุ่มบุคคล 2. มีเป้าหมายร่วมกัน 3. การก าหนดหน้าที่ 4. การแบ่งงานความสัมพันธ์ระหว่างกัน

โครงสร้างองค์การ (Organization Structure) หมายถึง ระบบการติดต่อสื่อสาร และอำนาจบังคับบัญชาที่เชื่อมต่อ คน และกลุ่มคนเข้าด้วยกัน เพื่อทำงานร่วมกันจนบรรลุเป้าหมายขององค์การ

โครงสร้างขององค์การประกอบด้วยสิ่งต่าง ๆ ดังนี้

1. วัตถุประสงค์ (Objective)

2. ภาระหน้าที่ (Function)

3. การแบ่งงานกันท า (Division of Work)

4. การบังคับบัญชา (Hierarchy)

5. ช่วงของการควบคุม (Span of Control)

6. เอกภาพการบังคับบัญชา (Unity of Command)

รูปแบบองค์การ

รูปแบบที่เป็นทางการ เป็นองค์การที่มีการรวมตัวกันของกลุ่ม อย่างมีระบบ แบบแผน ชัดเจน ครอบคลุมทุกส่วนของ การปฏิบัติงาน เพื่อบรรลุวัตถุประสงค์

 รูป แบบที่ไม่เป็นทางการ เป็นองค์การที่มีการรวมตัวกันของกลุ่ม อย่างไม่มีระบบของการบริหารไม่กฎเกณฑ์ ไม่ ระเบียบข้อบังคับของการปฏิบัติงาน

ประเภทขององค์การ

 1. แบ่งตามความมุ่งหมายขององค์การ แบ่งได้ 4 ประเภท คือ

1.1 องค์การเพื่อประโยชน์ของสมาขิก (Mutual-Benefits)          1.2 องค์การธุรกิจ (Business Concerns)

1.3 องค์การเพื่อสาธารณะ (Commonweal Organization)      1.4 องค์การเพื่อบริการ (Service Organization)

2. แบ่งตามการจัดระเบียบภายในองค์การ (Formal Organization) เกิดจากความสัมพันธ์ส่วนบุคคลในกลุ่มองค์กร แบบเป็น ทางการหรืออาจเกิดขึ้นในสังคมใดก็ได้

3. แบ่งตามลักษณะความเป็นเจ้าของ แบ่งได้ 2 ประเภท

3.1 องค์การรัฐกิจ

3.2 องค์การธุรกิจที่เอกชนเป็นเจ้าของ

การจัดโครงสร้างขององค์การ

1. โครงสร้างองค์การแบบหน่วยงานหลัก (Line Organization Structure)

2. โครงสร้างองค์การแบบหน่วยงานหลัก และหน่วยงานที่ปรึกษา (Line and Staff Organization Structure)

3. โครงสร้างองค์การแบบหน้าที่การวางเฉพาะ (Function of Organization Structure)

4. โครงสร้างขององค์การแบบคณะกรรมการ (Committee Organization Structure)

5. โครงสร้างองค์การแบบโครงการ (Project Organization Structure)

6. โครงสร้างองค์การแบบแมทริกซ์ (Matrix Organization Structure)

แนวโน้มโครงสร้างองค์การสมัยใหม่

1. สายการบังคับบัญชาสั้นลง (Shorter Chan of Command)

2. ขนาดการควบคุมกว้างขึ้น (Wider Span of Control)

3. ความเป็นเอกภาพของการบังคับบัญชาน้อยลง (Less Unity of Command)

4. การมอบหมายงานและการให้คนมีอ านาจมากขึ้น (More delegation and empowerment)

5. การกระจายอ านาจอย่างรวมอ านาจ (Decentralization with Centralization

6. โครงสร้างขนาดเล็กอยู่ในโครงสร้างขนาดใหญ่ (Smallness with Bigness)

7. ลดจ านวนที่ปรึกษาให้เหลือน้อยลง (Reduce Staff Component)

หลักการจัดองค์การ

การจัดองค์การหมายถึง กระบวนการสร้างความสัมพันธ์ระหว่างหน้าที่การงานของบุคลากร ความสัมพันธ์ระหว่างงาน ประเภทต่างๆ สายงานการบังคับบัญชา อย่างชัดเจนที่ผู้บริหารและผู้ที่ได้รับมอบหมายเป็นผู้ก าหนด เพื่อใช้เป็นกรอบ และ ทิศทางให้สมาชิกในองค์การได้ปฏิบัติเพื่อให้การปฏิบัติงานขององค์การด าเนินได้อย่างชัดเจน มีระเบียบและมีแบบแผน หลักการจัดองค์การโดยทั่วไปประกอบด้วย

1. นโยบายที่ชัดเจน 2. มีการแบ่งงาน 3. ก าหนดลักษณะของงานให้ชัด

4. มีสายการบังคับบัญชา 5. มีเอกภาพในการบังคับบัญชา หรือมีผู้บังคับบัญชาเพียงคน 6. ช่วงของการควบคุม 7. การประสานงาน 8. การยืดหยุ่น 9. ความต่อเนื่อง

ความสำคัญของการจัดองค์การ

1. เพื่อแสดงให้เห็นถึงกระแสการไหลของงาน

2. ช่วยให้ผู้ปฏิบัติงานทราบถึงขอบเขตของงาน

3. เป็นกรอบที่เชื่อมโยง การทุ่มเทความพยายาม ที่จะปฏิบัติตามขั้นตอนการวางแผน และการควบคุมไปสู่ผลสำเร็จ

4. จัดวางช่องทางเพื่อการติดต่อสื่อสาร และการตัดสินใจ

5. ป้องกันการทำงานที่ซ้าซ้อน และขจัดข้อขัดแย้งในหน้าที่การงาน

6. ช่วยให้มองภาพความสัมพันธ์ระหว่างงาน ผู้ปฏิบัติงาน และเป้าหมายขององค์การ

ประโยชน์ของการจัดองค์การ

1. การตอบสนองความต้องการทางสังคม

2. การตอบสนองความต้องการทางวัตถุ

2.1. เพื่อเพิ่มกำลังความสามารถ

2.2. เพื่อช่วยให้มีการปฏิบัติงานที่รวดเร็ว และแข่งกับเวลา

การพัฒนาองค์การ

การพัฒนาองค์การคือ ความพยายามเปลี่ยนแปลงอย่างมีแผนทั่วทั้งองค์การโดยเริ่มจากฝ่ายบริหารระดับสูง เพื่อเพิ่มความมีประสิทธิภาพและความเจริญเติบโตขององค์การโดยการสอดแทรกสิ่งที่ได้มีการวางแผนไว้แล้วเข้าไปในกระบวนการของ องค์การด้วยการใช้ความรู้ทางด้านพฤติกรรมศาสตร

ขั้นตอนในการพัฒนาองค์การ

การพัฒนาองค์การควรดำเนินการเป็น 3 ขั้นตอนคือ

1. การวิเคราะห์ปัญหาขององค์การ

2. การสอดแทรกวิธีการใหม่ๆเข้าไปเพื่อพัฒนาองค์การ

3. การบำรุงรักษาวิธีการใหม่ๆนั้นให้คงอยู่ตลอดไป

หลักการพัฒนาองค์การ

1. การพัฒนาทางด้านโครงสร้าง

2. การพัฒนาทางด้านกระบวนการ

วิธีการพัฒนาองค์การ

การพัฒนาองค์การมีวิธีการหลายแบบที่นำมาใช้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการนำวิธีการฝึกอบรมในห้องปฏิบัติการมาใช้เป็นที่ นิยมแพร่หลายมานานได้แก่

1. การฝึกอบรมแบบการฝึกการปะทะสังสรรค์

2. การประชุมปรึกษาหารือ

3. การสร้างทีมงาน

4. การสำรวจข้อมูลย้อนกลับ


               ที่มาจาก http://cyberu.northcm.ac.th/mdata/12/PDF/OM.pdf